TRIBOLOGIA TEORIA I PRAKTYKA v.XXXIX Nr 6, 2008 (222)



Jolanta DRABIK∗, Ewa PAWELEC∗, Jolanta SAJEWICZ∗∗, Marian KOZUPA∗∗, Jan GNIADY∗∗

WPŁYW STARZENIA ATMOSFERYCZNEGO NA ZMIANY JAKOŚCIOWE OLEJÓW SMAROWYCH OTRZYMANYCH Z OLEJU RZEPAKOWEGO W PROCESIE POLIMERYZACJI TERMICZNEJ

THE INFLUENCE OF ATMOSPHERIC AGEING ON QUALITATIVE CHANGES OF LUBRICATING OILS RECEIVED FROM RAPESEED OIL IN THE PROCESS OF THERMAL POLYMERISATION

Słowa kluczowe:

oleje modyfikowane, olej rzepakowy, polimeryzacja termiczna, charakterystyki lepkościowo-temperaturowe, odporność oksydacyjna, właściwości smarne

Key-words:

modified oils, rapeseed oil, thermal polymerisation, thermo-rheological
characteristic, oxidation stability, lubricating properties
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

Scharakteryzowano grupę olejów otrzymaną na bazie oleju rzepakowego w procesie polimeryzacji termicznej, które wytworzono w celu zastosowania ich jako fazy dyspergujące nietoksycznych smarów plastycznych.
Określono parametry fizykochemiczne oraz właściwości smarne otrzymanych produktów przed i po działaniu czynników atmosferycznych w trakcie przechowywania przez okres 12 miesięcy. Na podstawie uzyskanych wyników i wyznaczonych wskaźników analitycznych oceniono kinetykę procesu starzenia atmosferycznego olejów roślinnych podczas przechowywania.

Summary

The group of oils received on the base of rapeseed oil in the process of thermal polymerisation which was produced to be used as a structural constituent base of non-toxic grease was self- characterised. It qualified the parameters analytic and the lubricating properties before and after acting atmospheric factors during of storage by the cycle of 12 months. On the basis of got results and the kinetics of the process of aging was estimated appointed analytic coefficients the atmospheric vegetable oils while storage.
∗ Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, 26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. (048) 36-442-41, fax (48) 36-447-65.
∗∗ Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”, 47-225 Kędzierzyn-Koźle, ul. Energetyków 9.
Tribo-08v39n6_p007.pdf (227.59 Kb)


Kazimierz FURMANIK∗, Piotr KASZA∗

MOŻLIWOŚCI MINIMALIZACJI OPORÓW RUCHU PRZENOŚNIKÓW ZGRZEBŁOWYCH RUROWYCH

THE POSSIBILITIES OF THE MINIMIS THE ATION OF THE RESISTANCE TO MOTION OF SCRAPER PIPE CONVEYORS

Słowa kluczowe:

przenośniki zgrzebłowe rurowe, opory ruchu, optymalizacja

Key-words:

scraper pipe conveyors, resistances to motion, optimization
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

Przenośniki zgrzebłowe rurowe są coraz częściej stosowanym środkami wewnątrzzakładowego transportu materiałów drobno uziarnionych, sypkich i pylistych. Zdecydowały o tym względy technologiczne i ekologiczne, jak również liczne ich zalety. Wadami tych przenośników są stosunkowo duże opory ruchu (i energochłonność) oraz powodowane nimi znaczne zużycie ścierne rynien i zgrzebeł. Zmniejszenie tych oporów pozwala obniżyć nie tylko energochłonność, ale i zużycie tych przenośników. W pracy przedstawiono metodę minimalizacji ich oporów ruchu przez odpowiedni dobór wartości średnicy wewnętrznej rurowej rynny i odstępu między zgrzebłami. Przeprowadzona w pracy analiza i przykładowe obliczenia pozwoliły na sformułowanie wniosków końcowych dotyczących tego zagadnienia.

Summary

Scraper pipe conveyors are more frequently applied to mechanical handling of bulk, fine-grained, loose and powder or dusty materials. Their advantages and technological and ecological aspects are the determining factors. The disadvantages of these conveyors are their high resistance to motion (also energy consumption) and the wear of scrapers and pipes. Reducing resistance decreases energy consumption and wear. This paper presents a method for minimising resistance to motion by the proper selection of pipe diameters and the distance between scrapers. The conclusions were based on analysis and example calculations.
∗ Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30; 30-059 Kraków; tel. (012) 617-30-72; e-mail: .
Tribo-08v39n6_p019.pdf (281.27 Kb)


Stanisław GUZOWSKI∗, Sławomir KOWALSKI∗

WPŁYW ROLKOWANIA POWIERZCHNI NA ROZWÓJ ZUŻYCIA FRETTINGOWEGO W POŁĄCZENIU WCISKOWYM

THE INFLUENCE OF SURFACE FINISH ROLLING ON FRETTIG WEAR DEVELOPMENT IN CLAMPED JOINT

Słowa kluczowe:

połączenie wciskowe, zużycie frettingowe

Key-words:

clamped joints, fretting wear
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

Jednym ze sposobów podwyższenia wytrzymałości zmęczeniowej elementów pracujących w warunkach obciążeń zmiennych jest umocnienie warstwy wierzchniej. W przypadku elementów osiowo symetrycznych prostym, a zarazem efektywnym procesem technologicznym jest rolkowanie powierzchni szczególnie narażonych na zmienne naprężenia rozciągające.
Wyniki badań wskazują, że granica wytrzymałości zmęczeniowej po rolkowaniu może wzrosnąć nawet o 20%. Nasuwa się natomiast pytanie, czy korzystny efekt rolkowania będzie miał miejsce również w przypadku elementów połączonych wciskowo, a pracujących w warunkach obciążeń zmiennych. Przykładem takim może być zestaw kołowy pojazdu szynowego. Z kolei obserwacje eksploatacyjne, jak i badania laboratoryjne modelowe wykazały, że obszar połączenia wciskowego koła z osią jest szczególnie podatny na rozwój zużycia frettingowego.
Fretting jest jednym z procesów niszczenia warstw wierzchnich elementów maszyn. Jest to zjawisko oscylacyjnego ślizgania o małej amplitudzie elementów będących w styku, którego rezultatem jest uszkadzanie i zużywanie warstwy wierzchniej. Badania miały na celu stwierdzenie w jakim stopniu proces rolkowania może wpływać na rozwój zużycia frettingowego w połączeniu wciskowym. Badania zużyciowe przeprowadzono na próbkach modelujących połączenie wciskowe koło–oś zestawu kołowego.
Program badań obejmował wykonanie dwóch wariantów modelu połączenia wałek–tulejka ze względu na obróbkę wykańczającą podpiaścia wałka:
– powierzchnia tylko toczona,
– powierzchnia toczona i rolkowana.
Po badaniach zmęczeniowych na powierzchni podpiaścia wałków dla obu wariantów wykonania próbek stwierdzono bardzo podobne, charakterystyczne dla połączeń wtłaczanych zużycie frettingowe. Różnica w zużyciu obu wariantów wykonania próbek była jedynie w intensywności uszkodzeń frettingowych na powierzchni podpiaścia wałka. Jest ona nieco mniejsza w przypadku powierzchni toczonych i rolkowanych. Stwierdzone w wyniku przeprowadzonych badań uszkodzenia frettingowe na powierzchniach rolkowanych mogą wskazywać, że uzyskany w wyniku tej obróbki efekt wzmocnienia przeciwzmęczeniowego może być zneutralizowany. Powstałe na powierzchni uszkodzenia w postaci wżerów mogą w warunkach obciążeń zmęczeniowych stać się ogniskiem rozwoju pęknięć zmęczeniowych.

Summary

One of ways to increase the fatigue strength of elements working in the conditions of load variables is surface layer consolidation. In the case of axially symmetrical elements, rolling surfaces peculiarly exposed to variable stretching stresses is a direct and time effective technological process. The research results show that the limit of the fatigue strength after rolling can rise by as much as 20%. However, one must wonder about advantageous effect of rolling that may occur with clamp-jointed elements but working in the conditions of load variables. A wheel set of a track vehicle can be such an example.
Next, exploitative observations as well as laboratory investigation models have shown that area of the clamped joint of wheel with the axle is particularly susceptible to the development of fretting wear.
Fretting is one of the processes that destroy the surface layers of machine elements. The phenomenon of oscillatory slide with a small amplitude of components in contact results in damage and wear of the surface layer. The research had affirmation on purpose in what extent the rolling process may to influence on the development of rolling on fretting wear development in clamped joint. The research of wearing were carried on specimens modeling the clamped joint wheel- and axle of wheel set.
The program of research included making two variants of model of connecting the roller – sleeve in view of finishing treatment of shafts seat:
– only turned surface,
– turned and rolled surface.
After fatigue research on the surface of the shafts seat for both variants of the making of the specimens it was found a very similar characteristic to connecting of injecting of fretting wear. The difference in wearing both variants of making specimens was only in intensity of fretting damage on the surface of shaft seat. It is a little bit shorter in the case of turned and rolled surfaces. The fretting damage on rolled surfaces stated as a result of researches can indicate, that effect of the strengthening anti-fatigue get as a result of this treatment can be neutralized. The defects in the form of corrosion pits emerged on the surface can in conditions of wear burdens to become the centre of the development of wear cracks.
∗ Politechnika Krakowska, Instytut Pojazdów Szynowych, al. Jana Pawła 37, 31-864 Kraków, tel. (12) 628-36-58.
Tribo-08v39n6_p035.pdf (411.79 Kb)


Elżbieta HORSZCZARUK∗

THE INFLUENCE OF THE W/C RATIO ON THE ABRASIVE WEAR OF CEMENT CONCRETE IN HYDRAULIC STRUCTURES

WPŁYW WSKAŹNIKA W/C NA ZUŻYCIE ŚCIERNE BETONÓW CEMENTOWYCH W KONSTRUKCJACH HYDROTECHNICZNYCH

Key-words:

abrasion resistance, abrasive wear, cement concrete, water-cement ratio

Słowa kluczowe:

odporność na ścieranie, zużycie ścierne, betony cementowe, wskaźnik wodno-cementowy
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Summary

This paper presents the results of the examinations of abrasive wear of the two groups of cement concrete: ordinary concrete (OC) and a high performance concrete (HPC) at different water-cement ratios (w/c). For the examinations of the abrasive resistance of concretes, we selected the underwater method by ASTM C 1138. The mathematical model of concrete abrasive wear is described in the paper by means of changes in the loss of weight and wear velocity in time of the load impact function. This model embraces the influence of w/c ratio. Experimental results are well matched by the model.

Streszczenie

W artykule przedstawiono zagadnienie wpływu wskaźnika wodno-cementowego na wielkość zużycia ściernego betonów cementowych w konstrukcjach hydrotechnicznych. Przedmiotem badań było zużycie ścierne betonów cementowych dwóch rodzajów: betonów zwykłych o wskaźnikach w/c = 0,40–0,6 i wytrzymałości na ściskanie fc = 30–60 MPa oraz betonów wysokowartościowych o w/c = 0,23–0,40 i fc = 75–120 MPa. Badania zużycia betonów cementowych przeprowadzono tzw. metodą podwodną (wg ASTM C1138), która symuluje zużycie powierzchni betonu strumieniem cząstek stałych transportowanych przez wodę, np. zużycie powierzchni betonu konstrukcji hydrotechnicznych rumowiskiem rzecznym. Matematyczny model zużycia ściernego betonu, przedstawiony w artykule, został opisany za pomocą zmian ubytków masy i prędkości zużycia w funkcji czasu oddziaływania obciążenia. Wyznaczone na podstawie badań doświadczalnych tzw. parametry zużycia: a i b uzależnione są w dużej mierze od składu i właściwości mechanicznych betonu.
Przedstawiony model pozwala na sporządzenie charakterystyk odporności betonów na zużycie w funkcji czasu i czynników materiałowych (tu: w funkcji wskaźnika w/c), których znajomość może wykluczyć pewne błędy powstające przy ocenie odporności betonu na zużycie ścierne.
∗ Katedra Konstrukcji Żelbetowych i Technologii Betonu, Wydział Budownictwa i Architektury, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, al. Piastów 50, 70-311 Szczecin, tel. 914 494 900.
Tribo-08v39n6_p047.pdf (413.15 Kb)


Alicja LABER∗

OCENA STANU GEOMETRYCZNEGO POWIERZCHNI PRZED I PO PROCESIE TARCIA SKOJARZENIA TRĄCEGO SMAROWANEGO OLEJEM SILNIKOWYM MODYFIKOWANYM PREPARATEM EKSPLOATACYJNYM O DZIAŁANIU CHEMICZNYM

THE EVALUATION OF THE GEOMETRIC STATE OF A SURFACE BEFORE AND AFTER FRICTION OF A KINEMATIC PAIR LUBRICATED WITH MOTOR OIL MODIFIED WITH A CHEMICALLY ACTIVE EXPLOITATION AGENT

Słowa kluczowe:

zużycie, preparaty eksploatacyjne, własności smarne, warstwa graniczna, struktura geometryczna warstwy wierzchniej

Key words:

wear, exploitational preparations, lubricating properties, boundary layer, stereometry engineering surface
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

W artykule przedstawiono wyniki badań oceny stanu geometrycznego powierzchni przed i po procesie tarcia skojarzenia trącego smarowanego olejem silnikowym modyfikowanym preparatem eksploatacyjnym o działaniu chemicznym. Jest to kontynuacja badań przedstawionych w publikacjach [L. 1, 2] związanych z badaniami własności smarnych oraz właściwości tribologicznych węzła tarcia, stal C 45/stal NC10 o twardości 60 HRC smarowanego środkiem smarowym olejem/TITAN FORMEL PLUS SAE 15W/40 oraz tym samym olejem modyfikowanym 5% preparatem eksploatacyjnym o działaniu chemicznym. Badania obejmują zmiany struktury geometrycznej powierzchni – chropowatości powierzchni (Ra, Rz ), udziału nośnego (G20, G50) przed i po procesie tarcia. Wykazano, że zastosowany preparat eksploatacyjny o działaniu chemicznym dodany w ilości 5% do oleju handlowego korzystnie wpływa na jakość struktury geometrycznej powierzchni trących. Poprawa jakościstruktury geometrycznej powierzchni będzie miała wpływ na proces docierania oraz normalną eksploatację węzła tarcia, co wykazały badania autorki przedstawione w publikacjach [L. 1, 2].

Summary

The paper presents the results of tests on the evaluation of a geometric state of a surface before and after friction of a kinematic pair lubricated with a motor oil modified with a chemically active exploitation agent. The research continues the tests illustrated in the published works [L. 1, 2] which focused on the lubricating properties and the tribological qualities of a kinematic pair, steel 45/steel NC 10 with the hardness of 60 HRC lubricated with a lubricating agent, the oil/TITAN FORMEL PLUS SAE 15W/40 and with the same oil modified with a chemically active 5% exploitation agent. The tests cover changes in the geometric structure of a surface, namely the surface roughness.
∗ Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Mechaniczny, Instytut Budowy i Eksploatacji Maszyn, ul. Prof. Z. Szafrana 2, 65-016 Zielona Góra.
Tribo-08v39n6_p059.pdf (1.50 Mb)


Stanisław LABER∗

WPŁYW MIKROSTRUKTURY I POSTACI GRAFITU NA WŁASNOŚCI SPRĘŻYSTO-PLASTYCZNE ŻELIWA

THE EFFECT OF THE MICROSTRUCTURE AND FORM OF GRAPHITE ON ELASTIC AND PLASTIC PROPERTIES OF CAST-IRON

Słowa kluczowe:

żeliwo, warstwa wierzchnia, własności sprężysto-plastyczne

Key-words:

cast iron, surface layer, elastic-plastic properties
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

W artykule przedstawiono wyniki badań własności sprężysto-plastycznych żeliwa warunkowanych postacią grafitu oraz mikrostrukturą osnowy metalicznej. Badania własności sprężysto-plastycznych przeprowadzono na żeliwie szarym o strukturze ferrytyczno-perlitycznej oraz na żeliwach sferoidalnych o strukturze ferrytycznej, ferrytyczno-perlitycznej i perlitycznej. Własności sprężysto-plastyczne określono takimi wskaźnikami, jak wielkość odkształcenia plastycznego, sprężystego oraz procentowym udziałem odkształcenia sprężystego w odkształceniu całkowitym.
Badania wykazały, że zarówno mikrostruktura materiału, jak i postać grafitu mają istotny wpływ na własności sprężysto-plastyczne materiału.
Przedstawiono ponadto badania obejmujące charakterystykę badanych żeliw, tj. skład chemiczny, mikrostrukturę oraz własności mechaniczne.

Summary

The paper presents the results of research work on the elastic-plastic properties of cast-iron conditioned by a form of graphite as well as the microstructure of metallic matrix. The research was carried out on grey cast-iron with a ferritic-pearlitic structure and on spheroidal cast-iron with a ferritic, ferritic-pearlitic, and pearlitic structure.
Elastic and plastic properties were defined by such indices as the value of plastic and elastic strain and by the percentage of the elastic strain in relation to the total strain.
The tests carried out showed that both the material microstructure and the graphite form have a crucial effect on the elastic and plastic properties of the material. The paper also presents tests on the characteristics of the cast-iron under analysis, including chemical composition, microstructure and mechanical properties.
∗ Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Mechaniczny, Instytut Budowy i Eksploatacji Maszyn, ul. Z. Szafrana 2, 65-016 Zielona Góra.
Tribo-08v39n6_p073.pdf (277.57 Kb)


Demofilo MALDONADO∗

THE INFLUENCE OF TEST PARAMETERS ON THE COEFFICIENT OF FRICTION

WPŁYW PARAMETRÓW TESTU NA WSPÓŁCZYNNIK TARCIA

Key-words:

coefficient of friction, scatter, tribotester

Słowa kluczowe:

współczynnik tarcia, tribotester, rozrzut
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Summary

The coefficient of dry friction is related with the materials, but also working conditions: load, velocity, temperature, as well as with the geometry and configuration of the friction elements and the surrounding atmosphere.
Is well know that there are controlled parameters in a tribosystem and many research has been done using those parameters to perform tribological tests, but is also know that there are uncontrolled parameters like vibrations that affect the reproducibility and repeatability of test results and the scatter of them, specially in coefficient of friction and wear.
The current work includes tests with variation in controlled inputs. Correlation between controlled and uncontrolled inputs and tribological results (like coefficient of friction and wear) are presented in order to achieve better tribological test methods.

Streszczenie

Współczynnik tarcia suchego jest związany nie tylko z materiałem pary ciernej, ale również z warunkami testu: obciążeniem, prędkością poślizgu, temperaturą oraz geometrią węzła tarcia, konfiguracją przestrzenną węzła tarcia i otaczającą atmosferą.
Powszechnie wiadomo, że w węźle tarcia występują wejścia kontrolowane, których wpływ na charakterystyki tribologiczne był wielokrotnie badany. Wiadomo również, że występują także wejścia niekontrolowane, np. drgania, które wpływają na powtarzalność i odtwarzalność badań oraz rozrzut wyników, zwłaszcza przy pomiarze współczynnika tarcia i zużycia.
W pracy ujęto badania wpływu zmiany wielkości kontrolowanych na charakterystyki tribologiczne. Przedstawiono korelację pomiędzy wejściami kontrolowanymi i niekontrolowanymi oraz wynikami tribologicznymi (współczynnikiem tarcia i zużyciem) w celu uzyskania poprawy metod tribologicznej oceny.
∗ University of Monterrey (UDEM), Mechanical Engineering Faculty, San Pedro Garza García, México.
Tribo-08v39n6_p083.pdf (357.17 Kb)



Miłosz MARCZAK∗

PARADYGMATY W TRIBOLOGII I FALSYFIKACJA

PARADIGMS IN TRIBOLOGY AND FALSIFICATION

Słowa kluczowe:

tribologia, diagnostyka, badania empiryczne, weryfikacja, falsyfikacja, paradygmat

Key-words:

tribology, diagnostic, empirical research, verification, falsification, paradigm
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

W pracy wykazano, że w naukach empirycznych, w tym w tribologii, zmiany wartości wielkości kryterialnych mogą powodować zmiany sądu o zweryfikowanych na ich podstawie hipotezach, teoriach, twierdzeniach i modelach. Oczyszczanie już wytworzonego zasobu wiedzy jest łatwe za pomocą falsyfikacji, zwłaszcza przy posiłkowaniu się zaproponowanymi paradygmatami. Na przykładach wyjaśniono istotę falsyfikacji i metody jej stosowania w tribologii i diagnostyce.

Summary

This article proves that in empirical science, including tribology, changes in the values of criterion can lead to misunderstanding and change judgements, on the basis of which the reliability of hypothesis, theories, statements, and models have been made. The selection of previously created sources of knowledge seems to be easy thanks to the process of falsification especially bearing in mind the already listed ideas. There are examples included, which are to explain the holistic idea of the process of falsification as well as the methods of its real use in tribology and diagnostics.
∗ Biuro Ekspertyz Technicznych i Szkoleń. Radom, .
Tribo-08v39n6_p093.pdf (485.19 Kb)


Edyta OSUCH-SŁOMKA, Marian SZCZEREK∗

OZNACZANIE ODPORNOŚCI NA ŚCIERANIE POWŁOK METODĄ BALL-CRATERING

DETERMINATION OF THE ABRASION RESISTANCE OF COATINGS BY A BALL-CRATERING METHOD

Słowa kluczowe:

mikrościeranie, metoda ball-cratering

Key-words:

micro-abrasion, ball-cratering method
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

W artykule przedstawiono nową metodę, służącą do oznaczania odporności na ścieranie powłok, o nazwie ball-cratering. Dokonano krótkiego przeglądu literatury opisującej badania prowadzone tą metodą. Zwrócono uwagę na szybkie tempo jej rozwoju i upowszechnienia.
Potrzeba pomiarów zużycia ściernego powłok i innych materiałów inżynierskich stała się tak duża, że prowadzone są prace nad znormalizowaniem procedury prowadzenia badań wg metody ball-cratering przez Komitety Normalizacyjne ASTM i ISO.
Obecnie obowiązującą jest norma PN-EN 1071-6: 2007 pt. Advanced technical ceramics – Methods of test for ceramic coatings – Part 6: Determination of the abrasion resistance of coatings by a micro-abrasion wear test, mającą status Polskiej Normy; zastąpiła ona normę PN-ENV 1071-6:2003.

Summary

The ball-cratering test is becoming popular as a method for the abrasion testing of surface engineered materials. It has many advantages over more conventional abrasion tests including the ability to test small volumes of material and thin coatings, its perceived ease of use and the low cost of the test equipment and it’s versatility.
Traditional techniques such as pin-on-disc, reciprocating sliding wear tests or the dry sand rubber wheel test have been used successfully, particularly for thin hard coatings with considerable difficulties in performing test. This is often related to the fact that coating thickness constrains the volume or depth of material that can be removed before the coating is perforated. Thus, for successful measurements of the wear of the coating only small amounts of wear can be tolerated. Traditional methods of measurement, such as mass loss, become ineffective and even techniques, such as profilometry, often cannot be used for components with normal engineering finishes; because the depth of the wear damage is within the uncertainly of measurement caused by the original roughness of the surface.
The main parameters that affect wear are the abrasive material and size, the concentration of abrasive particles in the abrasive slurry, the condition of the test ball, and the test load. Changes in the abrasive concentration affect the type of wear that is observed with grooving wear seen with low concentrations (Fig. 3) and higher magnitude rolling wear observed with higher concentration of abrasive (Fig. 4). Variable results were found when polished test balls were used without any preparation. Simple running on preparation treatments have been found to be effective in eliminating this problem. When the test load is raised above a critical value (Fig. 7), abrasive action cannot reach the centre of the contact between the ball and the sample due to the high contact pressures at this point. This leads to the starvation of abrasive from this region, giving rise to the phenomena of “ridging” (Fig. 6). For that reason, testing is only meaningful at test loads below this critical value.
∗ Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, ul. K. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom, tel.: (48) 364-42-41.
Tribo-08v39n6_p113.pdf (400.18 Kb)


Elżbieta ROGOŚ, Andrzej URBAŃSKI∗

WŁAŚCIWOŚCI SMARNE I FIZYKOCHEMICZNE OLEJU GORCZYCOWEGO

LUBRICATING AND PHYSICO-CHEMICAL PROPERTIES OF THE MUSTARD OIL

Słowa kluczowe:

olej gorczycowy, olej rzepakowy, olej maszynowy, właściwości przeciwzużyciowe, właściwości przeciwzatarciowe

Key-words:

mustard oil, rapeseed oil, machine oil, antiwear properties, antiscuffing properties
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

Zbadano właściwości smarne i fizykochemiczne oleju gorczycowego w aspekcie zastosowania jako bazy dla olejów smarowych i cieczy technologicznych. Uzyskane wyniki badań porównano z wynikami uzyskanymi dla oleju rzepakowego i naftowego oleju maszynowego nie zawierającego dodatków.
Stwierdzono, że olej gorczycowy charakteryzował się zbliżonym do oleju rzepakowego i zdecydowanie wyższym od produktu naftowego poziomem właściwości smarnych i fizykochemicznych. Może zatem być, obok oleju rzepakowego, wykorzystywany przy wytwarzaniu ekologicznych środków smarowych.

Summary

The lubricating and the physicochemical properties of mustard oil in the aspect of use as a base for lubricants and technological liquids were tested. The obtained results were compared to the results of rapeseed and machine oils without additives.
It was stated that the level of the lubricating and physicochemical properties of mustard oil was similar to the properties of the rapeseed oil and much better then obtained for mineral products. It is possible, therefore, that, apart form rapeseed oil, mustard oil will be used for manufacturing of ecological lubricants.
∗ Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, ul. K. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom, tel.: (48) 364-42-41.
Tribo-08v39n6_p127.pdf (707.21 Kb)


Elżbieta SIWIEC∗, Jarosław MOLENDA∗, Karolina ŚWIGOŃ∗

WPŁYW BIOKOMPONENTÓW OTRZYMANYCH Z ODPADÓW ROŚLINNYCH NA WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWZUŻYCIOWE I PRZECIWZATARCIOWE SYNTETYCZNYCH OLEJÓW SMAROWYCH

INFLUENCE OF BIOCOMPONENTS OBTAINED FROM VEGETABLE WASTE ON ANTIWEAR AND ANTISEIZURE PROPERTIES OF SYNTHETIC LUBRICANTS

Słowa kluczowe:

rafinacja olejów roślinnych, odpady porafinacyjne, dodatki przeciwzużyciowe, dodatki przeciwzatarciowe, biokomponenty

Key-words:

refinement vegetable oil, after refined waste, antiwear additives, extreme pressure additives, biocomponents
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

W artykule został omówiony wpływ biokomponentów, otrzymanych z odpadów po rafinacji oleju rzepakowego, na właściwości przeciwzatarciowe i przeciwzużyciowe modelowych środków smarowych, skomponowanych na bazie węglowodorowego oleju syntetycznego PAO-4. Zastosowane dodatki otrzymano z kwasów porafinacyjnych, szlamów pohydratacyjnycg oraz z tzw. tłuszczu kanałowego.
Analiza wyznaczonych, za pomocą aparatu czterokulowego, wartości obciążenia zacierającego (Pt) i granicznego obciążenia zużycia (Goz) wskazuje że, najefektywniejszymi dodatkami są substancje pozyskane z kwasów porafinacyjnych, które wpływają na podwyższenie wartości obydwu ocenianych współczynników w odniesieniu do oleju nieuszlachetnionego. Tłuszcze kanałowe natomiast wpływają jedynie na nieznaczną poprawę wartości współczynnika (Pt), co oznacza, że charakteryzują się umiarkowanymi właściwościami EP.

Summary

In the article the influence of biocomponent received with waste material for refining rape oil on anti wear and anti friction properties lubricant based on hydrocarbon oil PAO-4 are presented. Experimental work relied on researching the background assistance of the four-ball extreme pressure tester lubricating properties. Analysis of expired Pt and Goz values indicate the best additives are receive from acid for refining (it raise two factor value). Little worse are the additives receive from canal fats, which only influence the Pt factor.
∗ Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, ul. K. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom, tel.: (48) 364-42-41.
Tribo-08v39n6_p137.pdf (153.56 Kb)


Marian Włodzimierz SUŁEK∗, Katarzyna PYTLAS∗

WPŁYW ETOKSYLATÓW ALKOHOLI JAKO DODATKÓW NA ZMNIEJSZENIE OPORÓW RUCHU I ZUŻYCIE W ŚRODOWISKU WODNYM

THE INFLUENCE OF ALCOHOLS ETHOXYLATE AS ADDITIONS ON REDUCTION OF MOTION RESISTANCE AND WEAR IN AQUEOUS ENVIRONMENT

Słowa kluczowe:

etoksylaty, alkohole tłuszczowe, liotropowe ciekłe kryształy, tribologia, tarcie, współczynnik tarcia, zużycie

Key-words:

ethoxylates, fatty alcohols, lyotropic liquid crystals, tribology, friction, friction coefficient, wear
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

Oksyetylenowane alkohole tworzą w wodnych roztworach, przy niskich stężeniach roztwory micelarne, a przy wysokich mezofazy. Za pomocą mikroskopii w świetle spolaryzowanym zidentyfikowano struktury ciekłokrystaliczne, a przedział stężeń, przy których występują, dobrze koresponduje z danymi literaturowymi. Roztwory, w których występują mezofazy, charakteryzują się wysokimi wartościami współczynników lepkości (η), które dla fazy lamelarnej osiągają wartości nawet ok. 50 tysięcy mPa.s. Dla porównania większość roztworów nietworzących mezofaz ma lepkość poniżej 100 mPa.s.
Mimo tak wysokich wartości η roztworów, tworzenie mezofaz nie wpływa na wzrost oporów ruchu i zużycia. Wręcz przeciwnie, współczynnik tarcia, w zależności od rodzaju związku i tworzonej mezofazy, zmniejsza się od 1,6 do 2,3 razy, a średnica skazy ok. 1,5 raza względem wody jako bazy. Z przedstawionych danych wynika, że lepkość fazy objętościowej nie determinuje mierzonych właściwości tribologicznych.

Summary

At low concentrations in water environment ethoxylated alcohols can form micellar solutions and mesophases at high concentrations. Using the polarized light microscopy the liquid crystalline structures were identified. The concentration range of their occurrence well correlation with literature data. The mesophases turn up in the solutions characterized by high viscosity coefficient η which values reach approximately 50 000 mPa.s for the lamellar phase. Most solutions that do not form mesophases have viscosity below 100 mPa.s.
Despite so high values of η the formation of mesophases does not increase the motion resistance and wear. Contrarily, the friction coefficient is reduced 1.6 – 2.3-fold, as compared to water, depending on the compound and mesophase type. The wear scar is reduced 1.5-folds as compared to the water base. The data presented suggests that the viscosity of the bulk phase does not determine the tribological properties. One can suppose that the reduction of the motion resistance and wear is shaped mainly by the constitution and the structure of the surface phase.
∗ Politechnika Radomska, Wydział Materiałoznawstwa, Technologii i Wzornictwa, ul. Chrobrego 27, 26-600 Radom.
Tribo-08v39n6_p149.pdf (255.46 Kb)


Maciej ŚWITALSKI∗

KSZTAŁT TWORZĄCEJ CZOPA MŁYNA KULOWEGO W FUNKCJI PROMIENIOWEGO ODKSZTAŁCENIA MIEJSCA JEGO MOCOWANIA

THE BALL MILL JOURNAL’S GENERATING LINE’S SHAPE AS A FUNCTION OF THE PLACE OF RADIAL DEFORMATION

Słowa kluczowe:

obrotowy młyn kulowy, tworząca czopa, czop, promieniowe odkształcenia, deformacje, płaszcz, powłoka

Key-words:

rotary ball mill, generating line of journal, journal, radial distortions, deformations, coat, shell
TRIBOLOGIA v39, nr 6, 2008, (222)

Streszczenie

Artykuł stanowi dowód na wpływ kształtu starego fragmentu płaszcza obrotowego młyna kulowego oraz sposobu i miejsca mocowania do niego nowego segmentu na deformacje przekroju nowego detalu, w skład którego wchodzi czop – współpracujący z łożyskowaniem ślizgowym.
Wpływ ten autor potwierdza analizą numeryczną, przeprowadzoną z wykorzystaniem metody elementów skończonych (MES), zrealizowaną w kontekście rzeczywistego problemu technicznego, jaki zaistniał w jednej z cementowni w Polsce na przełomie 2007 i 2008 roku.
Wyniki przeprowadzonej analizy wskazują, że łącząc ze sobą fragmenty płaszcza nowego i starego, należy być świadomym, że nowy detal, prawidłowo obrobiony na warsztacie mechanicznym, może zostać zniekształcony w trakcie montażu na obiekcie na skutek połączenia go ze zdeformowanym starym segmentem płaszcza. Deformacje starego fragmentu płaszcza, stanowiące obciążenie nowego detalu na jego połączeniu ze starym, mogą być bowiem przeniesione na znaczną osiową odległość, często w obszary niepożądane, jakim w analizowanym przypadku był czop młyna współpracujący ze ślizgowymi elementami łożyskowymi.

Summary

The article presents a proof of rotary ball mill’s old fragment shell shape’s and manner’s and assembly place’s influence on shape of new element cross-section’s deformations. This new element includes one of the journals, which co-operates with the slide bearing. The mentioned influence was confirmed by numerical analysis, carried out using the finite element method (FEM) and executed in the context of the real technical problem, which arose in one of cement producers in Poland, at the turn of 2007 and 2008.
Results of the analysis show that, when connecting the shell’s elements of the new and old section, we should be aware that the new element can be deformed during assembly, as a result of it’s connection with the old shell’s deformed section, even the new one is properly worked in the mechanical workshop. Deformations of the old shell’s fragment, determining loads of new element at connection place with old one, can be transmitted by significant axial distance, very often up to undesirable areas. In case of the analysis described in the present article, the new journal of the mill, which co-operate with slide bearing elements, is just such an undesirable spot.
∗ Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, Wydział Mechaniczny, Katedra Mechaniki i Techniki Cieplnej, ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-791 Bydgoszcz, tel. 602 652 788, e-mail: .
Tribo-08v39n6_p165.pdf (598.50 Kb)