Streszczenie

W technologiach duplex bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie podłoża, na którym w drugim etapie osadzana jest powłoka. Najczęściej stosowane jest utwardzanie podłoża różnymi metodami dla ostatecznego osiągnięcia efektu synergicznego w układzie podłoże/powłoka, przez co radykalnie zwiększa się nośność powierzchni, odporność na pękanie i zużycie, a także odporność korozyjna. W pracy przedstawiono wyniki badań właściwości mikromechanicznych i tribologicznych systemów z warstwami dyfuzyjnymi wytworzonymi metodą azotowania jarzeniowego, azotowania gazowego oraz chromowania próżniowego, na różnych rodzajach stali. Wyniki badań wskazują na szczególną przydatność w technologiach duplex metody azotowania jarzeniowego (twardość HIT = 18,3 [GPa]) oraz chromowania dyfuzyjnego, (twardość HIT=23 [GPa]).

Summary

Duplex methods consist two or more different surface treatments, successively applied to obtain surface properties impossible to get through only single treatment. Usually duplex technologies incorporate two treatments – first substrate hardening and then coating deposition by one of PVD or CVD method. Hardened substrate provides a load support for outer brittle, ceramic coating. Hard and stiff pre-treated substrate preventing coating fracture caused usually by high plastic deformations of substrate.
Therefore duplex treatment enhanced load bearing capacity and fatigue strength by substrate hardening and thin coating reduces friction, improves wear and corrosion resistance.
The paper presents mechanical properties of four chosen hardened substrates destiny for duplex technologies. Steels: NC11 after vacuum chromizing process under low pressure conditions with CrC and CrC+(Ni-Mo) layers, 38HMJ after gas nitriding and 3H13 nitriding under glow discharge conditions have been tested. The indentation hardness with Vickers diamond under 20, 50, 100 and 1000 mN maximum load has been measured for all the hardened substrates. According to Oliver and Pharr method Young’s modulus has been calculated. Strength of joint between diffusion layer and substrate has been measured by scratch test, using Rockwell C indenter with 0,2 mm tip radius. Hardness indentations and scratch tests have been made using Micro–Combi–Tester (MCT) made by CSEM Instruments Switzerland. Wear tests were carried out with ball-on-disc tester, and Al2O3 ball – 1 mm diameter, load FN = 2 N, track radius r = 5 mm, speed v = 0,03m/s. Wear track profiles were measured after 2000 cycles, and then volume wear rate has been calculated.
The system with CrC and CrC+(Ni-Mo) layers produced by vacuum chromizing have a high hardness HIT20/30/5/30=21 GPa and Young’s modulus EIT = 360 GPa. Systems with nitrided layers have lower hardness, but it should be pointed that system with layer produced under glow discharge has higher hardness 18,2 GPa than after gas nitriding 15,9 GPa.
For these systems none of specific surface failure modes have been observed during scratch tests up to load 30N. Whereas for CrC and CrC+(Ni-Mo) layers cohesive cracks have been observed respectively under load 7,6 N i 21,7 N. For system with CrC layer cracks have Hertz circular shape, but for CrC+(Ni-Mo) layer unconformal type inside scratch track. Wear tests show that the system obtained by glow discharge nitriding has highest wear resistance. A wear volume of gas nitriding system is 15 times higher, in spite of the only slight difference in hardness between both nitrided systems. Chromizing systems with CrC and CrC+(Ni-Mo) layers have also higher volume wear rate. It could be explain by their lower contact strength clearly visible as cracks in scratch test. These cracks lead to spalling of small layer fragments, pull debris into wear track and intensify wear process. Between chromising systems CrC has 3 times lower wear than CrC+(Ni-Mo).
① Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki, 30-065 Kraków, al. Mickiewicza 30, e-mail:
Tribo-07v38n2_p273.pdf (395.31 Kb)

Streszczenie

Przedstawiono badania wpływu dodatków w postaci nanoproszków miedzi lub molibdenu do olejów bazowych na właściwości tribologiczne skojarzeń materiałowych, charakterystycznych dla procesów obróbki skrawaniem. Stwierdzono zróżnicowanie tego wpływu w zależności od rodzaju oleju. Zbadano istotę nanoszenia nanocząstek metali na współpracujące powierzchnie elementów skojarzeń tribologicznych.

Summary

Examination results are presented that show an influence of additives, like copper and molybdenum nanoparticles, to base oils on tribological properties of friction couples consisted of materials characteristic for machining processes. Differentiation of this influence was stated in dependence of the oil kind. The nature of metal nanoparticles deposition on cooperating surfaces of tribological elements was examined as well.
① Politechnika Radomska, Instytut Eksploatacji Pojazdów i Maszyn, ul. Chrobrego 45, 26-600 Radom.
Tribo-07v38n2_p283.pdf (266.97 Kb)

Streszczenie

W artykule przedstawiono wyniki badań odporności erozyjnej powłok akrylowych oraz powłok akrylowych modyfikowanych nanocząstkami miedzi, o średnicy 66 nm, których udział masowy wynosił 3,5%. Modyfikacja powłok wpłynęła na zwiększenie ich odporności erozyjnej, i im większy był kąt padania α = (30÷75)° cząstek erozyjnych, tym intensywność zużywania powłok była mniejsza. Ponadto dynamika zmian intensywności zużywania dla powłok akrylowych była większa, niż dla powłok modyfikowanych nanocząstkami miedzi.

Summary

The paper presents results of investigation on erosive wear of unmodified acrylic coatings and the same modified with copper nanoparticles (of mean diameter 66 nm). The mass share of nano-filler was 3.5%. Coatings modification affected an increase of their resistance to erosive wear. The higher erosive particles tilt angle α = (30÷75)° the lower the coating resistance to erosive wear. Additionally, dynamics of acrylic coatings erosive wear was higher than for coatings modified with copper nanoparticles.
① Politechnika Radomska, Instytut Eksploatacji Pojazdów i Maszyn, ul. Chrobrego 45, 26-600 Radom, tel. (48) 361-76-71.
Tribo-07v38n2_p293.pdf (201.59 Kb)

WSTĘP

Wraz z rozwojem technicznym coraz częściej można spotkać się ze złożonymi i nietypowymi węzłami tarcia. Coraz większe znaczenie ma również dokładna znajomość charakterystyk tego typu układów. Niezbędne staje się prowadzenie kompleksowych badań w celu wyznaczenia dokładnych charakterystyk tribologicznych. Dodatkowym zagadnieniem występującym w złożonych węzłach tarcia jest cykliczna przemienność ruchu. Zmiana kierunku poślizgu lub toczenia pociąga za sobą przejście przez stany nieustalone, zmianę kierunku naprężeń oraz tarcie w zakresie tarcia statycznego. Przykładem mogą być węzły tarcia występujące w endoprotezach [L. 1].
Większość istniejących stanowisk tribologicznych posiada możliwość pomiaru siły jedynie podczas jednego, ustalonego rodzaju tarcia. Chcąc otrzymać kompleksowe charakterystyki badanej pary trącej niezbędne jest wykonanie szeregu badań przy zastosowaniu kilku urządzeń badawczych [L. 3]. Również zmiana parametrów ruchowych, takich jak prędkość ślizgania czy siła nacisku wymaga zazwyczaj zmiany konfiguracji urządzenia. Pociąga to za sobą każdorazowo przerwanie cyklu pomiarowego. Wszystkie te przesłanki stały się bodźcem do skonstruowania nowego stanowiska do badań tribologicznych [L. 2].

Summary

The concept of design of equipment for the tribological testing of materials and friction couple is described. Idea of equipment was created to build new, universal tribotester for investigation sliding materials in changing motion and load. Paper describes mechanical construction of new tribological tester also measurement and control system.
Described machine should make easy investigation and testing friction of materials for different applications. New tribological tester is able to be run also in rolling and sliding motion in one time and to full control all applying loads and kinematics condition, such as normal force – Fn, rolling velocity – n and sliding velocity – vs. Those variables could be freely changing during a test. Value of variables can be depended on time and on themselves. It makes possibilities to doing investigation in special measurement programs. Paper also contains experimental results of demonstration investigation.
∗ Politechnika Wrocławska, Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn, ul. Łukasiewicza 5, 50-371 Wrocław.
Tribo-07v38n2_p303.pdf (547.18 Kb)

Streszczenie

W artykule przedstawiono wyniki rozwiązania zmodyfikowanego równania Reynoldsa opisującego laminarny niestacjonarny przepływ oleju smarującego w szczelinie smarnej płaskiego poprzecznego łożyska ślizgowego o liniowo zbieżnej wysokości szczeliny smarnej. Uwzględniono niestacjonarne zaburzenia prędkości przepływu oleju na powierzchni bieżni i suwaka łożyska. Wyniki rozwiązania dotyczą izotermicznego modelu łożyska o nieskończonej szerokości smarowanego olejem o lepkości dynamicznej zależnej od ciśnienia.

Summary

This paper shows results of numerical solutions an modified Reynolds equations for laminar unsteady oil flow in slide journal bearing with planar linear gap. Laminar unsteady oil flow is performed during periodic and unperiodic perturbations of bearing load or is caused by the changes of gap height in time. Above perturbations occur mostly during the starting and stopping of machine. Presented problems of unsteady, laminar flow in bearing gap issue, in which modified Reynolds number Re∗ is smaller or equal to 2. This flows are also determined by Taylor number Ty, which is smaller or equal to 41,1. Increasing of criteria numbers causes firstly conversion into unsteady laminar-turbulent flows and later conversion into turbulent flows. This solution example apply to isothermal bearing model with infinity breadth. Lubricating oil used in this model has Newtonian properties and dynamic viscosity in dependence on pressure. It shows a preliminary analysis of pressure distribution change and capacity forces in the bearing by laminar, unsteady lubrication caused by velocity perturbations of oil flow in the longitudinal direction of a bearing. Described effect can be used as an example of modeling the bearing friction node operations in reciprocating movement during exploitation of engines and machines. Plane crossbar journal bearing occur in ship combustion engine as a crosshead bearing. During modelling crossbar bearing operations in combustion engines, bearing movement perturbations from engine forced vertical vibrations causes velocity flow perturbations of lubricating oil on the bearing race and on the bearing slider in the longitudinal direction.
The determined pressure distribution and capacity forces were represented in dimensionless form.
① Akademia Morska w Gdyni, Wydział Mechaniczny, Katedra Podstaw Techniki, ul. Morska 81-87, 81-225 Gdynia, tel. (58) 610-96-59, (58) 610-93-31, e-mail: .
Tribo-07v38n2_p313.pdf (155.46 Kb)

Streszczenie

Celem niniejszej pracy było określenie wpływu obróbki cieplnej zmieniającej morfologię cementytu drugorzędowego na własności tribologiczne staliwa adamitowego nadeutektoidalnego stosowanego na walce hutnicze.
Badane staliwo po odlaniu cechuje ziarno nierównomiernej wielkości, a na jego granicach występuje albo ciągła siatka cementytu drugorzędowego, albo wzdłuż granic ziarn byłego austenitu występują wydzielenia cementytu drugorzędowego w układzie Widmannstättena.
Celem wytworzenia zmian w morfologii cementytu drugorzędowego badane staliwo obrobiono cieplnie. Obróbka cieplna staliwa rozpoczynała się od nagrzania do temperatury 980°C. Po wygrzaniu przy 980°C materiał studzono do temperatury poniżej końca przemiany perlitycznej i wytrzymano przy tej temperaturze. Następnie ponownie nagrzano, ale tylko do temperatury 820°C celem rozpuszczenia w austenicie części węglików wtórnych oraz doprowadzenia do normalizacji ziarna byłego austenitu w osnowie tego staliwa. Szybkość studzenia od 820°C do temperatury początku przemiany perlitycznej dobrano tak, aby umożliwić tworzenie cementytu drugorzędowego w postaci sferoidalnych wydzieleń rozmieszczonych równomiernie w objętości staliwa. Następnie przyspieszono chłodzenie w zakresie przemiany perlitycznej dla uzyskania perlitu o drobnych płytkach, który charakteryzuje się większą twardością i większą odpornością na pękanie.
Taką obróbkę cieplną wykonano w trzech wariantach różniących się szybkością nagrzewania oraz chłodzenia. Całkowite czasy poszczególnych wariantów obróbki cieplnej wynosiły: wariant krótki – 161 godz., wariant średni – 169 godz., wariant długi – 242 godz.
Obróbka cieplna wpłynęła w znaczący sposób na mikrostrukturę staliwa. W mikrostrukturze badanego staliwa uległa rozbiciu siatka cementytu drugorzędowego. W znaczący sposób ograniczono występowanie cementytu drugorzędowego w układzie Widmannstättena.
Badania tribologiczne wykonano na testerze T-05 przy obciążeniu 50 N. Jako przeciwpróbkę zastosowano stal łożyskową.
Obserwacje zużytej tribologicznie powierzchni pozwoliły stwierdzić, że brak cementytu drugorzędowego wydzielonego w postaci drobnych cząstek wewnątrz pierwotnego ziarna austenitu po odlaniu powoduje, że wydzielony po granicach oraz w postaci struktury Widmannstättena cementyt działa w większym stopniu, jak mikroostrza skrawające przeciwpróbkę.
Pomiary masy próbek przed i po teście tribologicznym wskazały, że średni wariant obróbki cieplnej zapewnia taką wielkość wydzieleń cementytu drugorzędowego, która będzie dla danych warunków tribologicznych szczególnie sprzyjała zużyciu ściernemu tej próbki.
Ze względu na stopień zużycia próbki najkorzystniejszą mikrostrukturą (jest to mikrostruktura o najdrobniejszym cementycie drugorzędowym wydzielonym wewnątrz pierwotnego ziarna austenitu) charakteryzuje się próbka po najkrótszym wariancie obróbki cieplnej.
Porównując wartości średniego współczynnika tarcia badanych próbek można stwierdzić, że spowolnienie chłodzenia podczas obróbki cieplnej przekładające się na zwiększanie się rozmiarów wydzieleń cementytu drugorzędowego w obszarze pierwotnego ziarna austenitu znajduje się w ścisłej korelacji ze wzrostem średniego współczynnika tarcia.
Najkorzystniejszą ze względu na własności tribologiczne oraz własności wytrzymałościowe, jak i odporność na pękanie jest mikrostruktura uzyskana w wyniku krótkiego wariantu obróbki cieplnej.

Summary

The aim of this work was to determine the influence of heat treatment changing morphology of hypereutectoid cementite on tribological properties of adamite cast steel used for mill rolls.
In as-cast condition, the structure of investigated cast steel consists of the grains which are non uniform in size. Moreover, a continuous net of hypereutectoid cementite existing on the grain boundaries or precipitates of hypereutectoid cementite, existing along grain boundaries of former austenite in a form of Widmannstätten type structure, were observed.
Investigated cast steel was subjected to heat treatment to create changes in morphology of hypereutectoid cementite. This heat treatment started from heating the samples up to 980°C. After holding at 980°C, investigated material was cooled down to the temperature below the end of pearlite reaction and hold at that temperature. Next, the samples were heated to 820°C to partially dissolve secondary carbides in austenite and to normalize the grains of former austenite in cast steel. Cooling rate from 820°C to pearlite reaction start temperature was chosen to enable creating the hypereutectoid cementite in a form of spheroidal precipitates uniformly distributed in investigated cast steel. Then, cooling rate in the pearlite reaction temperature range was increased to obtain pearlite if a form of small plates of greater hardness and more crack resistant. Such heat treatment was performed in three variants, different by heating and cooling rate. Total durations of these heat treatments were as follows: 161 hours (short variant), 169 hours (middle variant), and 242 hours (long variant).
Heat treatment significantly influenced the microstructure of cast steel. The net of hypereutectoid cementite, existing in the structure of investigated material before heat treatment, was broken. Moreover, the presence of hypereutectoid cementite in a form of Widmannstätten type structure was also significantly restricted.
Tribological tests were performed using T-05 device and under a load of 50 N. Bearing steel was used as a counter sample. The observations of worn sample proved, that a lack of hypereutectoid cementite, precipitated in a form of small particles inside former cementite grains after casting, causes cutting counter sample by precipitated along grain boundaries as well as in a form of Widmannstätten type structure cementite, which acts like „micro-knives”.
Measurements of the weight of the samples before and after tribological testing showed, that middle variant of the heat treatment guarantees an amount of hypereutectoid cementite precipitates promoting, for a given tribological conditions, wear of the sample.
For the sake of the degree of wear of the sample, the most favorable microstructure (smallest hypereutectoid cementite precipitates inside former austenite grains) has a sample heat treated according to the short variant.
Comparing the average values of friction coefficients for investigated samples it could be noticed, that decreasing the cooling rate during heat treatment resulting in enlargement of the precipitates of hypereutectoid cementite inside former austenite grains, is in direct correlation with an increase of the average friction coefficient.
The most favorable from tribological point of view, and in respect of the mechanical properties and crack resistance, is a microstructure obtained in the result of a short variant of heat treatment.
① Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, tel. (12) 617-26-30, fax (12) 617-31-90, e-mail: .
Tribo-07v38n2_p325.pdf (8.65 Mb)

Streszczenie

Celem niniejszej pracy było wyznaczenie współczynników rozszerzalności cieplnej tworzyw na osnowie żelaza stosowanych na narzędzia i elementy konstrukcji oraz porównanie uzyskanych wyników z opisanymi we wcześniejszych pracach mechanizmami ich zużywania się.
Przedmiotem badań były dwie stale stosowane na rolki COS i materiał napawany na rolkach COS oraz pięć stali i sześć staliw stosowanych na walce hutnicze.
Badania dylatometryczne wykonano na dylatometrze optycznym LS4.
Pomiarów liniowego współczynnika rozszerzalności cieplnej badanych materiałów dokonano w dwóch zakresach temperatur: poniżej i powyżej przemiany austenitycznej.
Porównanie przedstawionych w niniejszej pracy wyników pomiarów współczynnika rozszerzalności cieplnej 14 materiałów z wynikami badań mechanizmów zużywania się wykonanych z nich rolek COS oraz walców hutniczych prezentowanych we wcześniejszych publikacjach pozwala na zaobserwowanie korelacji między współczynnikiem rozszerzalności cieplnej i mikrostrukturą a skłonnością do rozwoju pęknięć ogniowych.
Związki te można sformułować w postaci następujących wniosków:
− Struktura austenityczna sprzyja zmęczeniu cieplnemu ze względu na duży współczynnik rozszerzalności cieplnej.
− Istotnym czynnikiem wpływającym na wielkość pęknięć ogniowych w stalowych walcach hutniczych jest wielkość współczynnika rozszerzalności cieplnej, zwłaszcza w zakresie temperatur pomiędzy 600÷700°C.
− Im większy współczynnik rozszerzalności cieplnej w zakresie
600÷700°C, tym skłonność do pęknięć zmęczeniowo-cieplnych stalowych walców hutniczych jest większa.
− W walcach hutniczych głębokie pęknięcia zmęczeniowo-cieplne rozwijają się z płytkich pęknięć powstałych w wyniku korozji naprężeniowej, dopiero dalszy rozwój takich pęknięć zależy od współczynnika liniowej rozszerzalności cieplnej.
− Stale nadeutektoidalne mogą wykazywać bardzo dużą skłonność do rozwoju bardzo głębokich pęknięć ogniowych wynikających z dużego współczynnika linowej rozszerzalności cieplnej przy temperaturach niewiele niższych od temperatury przemiany eutektoidalnej. Jeżeli w wyniku zintensyfikowania zużycia ściernego (dzięki występowaniu węglików drugorzędowych w ich mikrostrukturze, które działają jak ścierniwo) powierzchni walców wykonanych z takich stali, głębokość pęknięć powstających w wyniku korozji naprężeniowej nie będzie zachowana poniżej wielkości krytycznej, to będzie następował rozwój głębokich pęknięć ogniowych.
Rozszerzalność cieplna w zakresie temperatury 800÷1000°C (w zakresie występowania w mikrostrukturze austenitu) najprawdopodobniej nie ma wpływu na rozwój pęknięć zmęczeniowo-cieplnych w głąb stalowych walców hutniczych, może natomiast ułatwić zarodkowanie takich pęknięć, zwłaszcza w przypadku braku płytkich pęknięć powstałych w wyniku korozji naprężeniowej.
− Wzrost współczynnika rozszerzalności cieplnej w zakresie występowania austenitu zwiększa skłonność do tworzenia się pęknięć ogniowych w staliwnych walcach hutniczych.
− Występowanie w mikrostrukturze staliw ledeburytu przemienionego ogranicza skłonność do pęknięć zmęczeniowo-cieplnych,
− Występowanie w mikrostrukturze grafitu redukuje niekorzystny wpływ dużego współczynnika rozszerzalności cieplnej w zakresie austenitu na skłonność do tworzenia się pęknięć zmęczeniowo-cieplnych,
− Należy dobierać materiał na walce hutnicze do pracy na gorąco tak, aby intensywność jego zużycia ściernego zapewniała zachowanie pęknięć powstałych w wyniku korozji naprężeniowej oraz w wyniku tworzenia się białej warstwy na poziomie poniżej wielkości krytycznej.

Summary

The aim of this work was to determine thermal expansion coefficients of Fe-based alloys used for tools and structural components and to compare obtained results with the wear mechanisms of these materials described in previous works.
Two steels used for CCS rolls and material welded on the CCS rolls surface as well as five steel grades and six cast steel grades used for mill rolls were used in this research.
Dilatometric investigations were performed using optical dilatometer LS4.
Thermal expansion coefficients of investigated materials were measured in the temperature ranges below and above the austenite transformation temperature.
Comparison of the obtained in this work measurements of thermal expansion coefficient of 14 materials tested with the results of the research concerning the wear mechanisms in CCS rolls made of these materials as well as mill rolls investigated in previous works, allows to observe the correlation between thermal expansion coefficient and microstructure with susceptibility to thermal cracks.
The following conclusions can be drawn from this research:
− Austenitic structure is conducive to thermal fatigue because of high thermal expansion coefficient.
− Important factor influencing the size of annealing cracks in steel rolls is value of thermal expansion coefficient, especially in the temperature range of 600÷700°C.
− The greater value of thermal expansion coefficient in the temperature range of 600÷700°C, the greater susceptibility of steel rolls to thermal fatigue cracking.
− In mill rolls, deep thermal fatigue cracks develop from shallow cracks, that were formed from in the result of stress corrosion.
Further development of such cracks depends on linear expansioncoefficient.
− Hypereutectoid steels can exhibit substantial susceptibility to develop very deep thermal cracks resulting from high linear expansion coefficient at the temperatures not much lower than eutectoid reaction temperature. If in the result of intensification of wear of the surface of rolls made of such steels (due to existence of secondary carbides in their microstructure, acting as abradant), a depth of the cracks formed due to stress corrosion will not be kept below the critical value, then a development of deep annealing cracks will occur.
− Thermal expansion in the temperature range of 800÷1000°C (where the austenite occurs in the structure) most probably does not influence the development of thermal fatigue cracking to the inside of mill rolls. However, it can facilitate the nucleation of such cracking, especially in the case of a lack of shallow cracks formed due to stress corrosion.
− An increase of thermal expansion coefficient in the austenite temperature range increases the susceptibility to form annealing cracks in cast steel rolls.
− An occurrence of the transformed ledeburite in cast steel structure restricts susceptibility to thermal fatigue cracks.
− Presence of graphite in the structure reduces disadvantageous influence of high thermal expansion coefficient in the austenite range on susceptibility to thermal fatigue cracking.
− While selecting the material for mill rolls working at high temperatures we should guarantee such intensity of wear that would keep the number of cracks formed due to stress corrosion or/and white layer formation below the critical value.
① Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, tel. (12) 617-26-30, fax (12) 617-31-90, e-mail: .
Tribo-07v38n2_p339.pdf (1.65 Mb)

Streszczenie

W niniejszej pracy omówiono, jakie wady mikrostruktury żeliw połowicznych mogą mieć decydujący wpływ na problemy eksploatacyjne wykonanych z nich walców hutniczych.
Rolę mikrostruktury w mechanizmie zużywania się żeliwnych walców hutniczych przedstawiono na przykładzie 6 zużytych żeliwnych walców hutniczych.
Spośród badanych walców 4 zostały wycofane z eksploatacji jeszcze przed osiągnięciem tzw. średnicy martwej wskutek wystąpienia na ich powierzchni wykruszeń.
Wyniki badań wskazują na duży udział cementytu ledeburytycznego w „samoregeneracji” powierzchni walca zachodzącej wskutek wykruszania się i działania jako ścierniwo dużych cząstek cementytu ledeburytycznego. Taki mechanizm zużywania się badanych walców powoduje, że nie obserwujemy oddziaływania smarującego grafitu. Wydzielenia grafitu stykające się z powierzchnią roboczą walca, nie rozsmarowując się po tej powierzchni, ale ulegają zużyciu ciernemu intensywniej niż otaczająca je osnowa. Incydentalnie można zaobserwować przechwytywanie pęknięć zmęczeniowych przez wydzielenia grafitu. Oprócz pękania wzdłuż wydzieleń cementytu ledeburytycznego, widoczne są także pęknięcia propagujące wzdłuż granic pierwotnych ziarn austenitu. Obok ww. pęknięć zmęczeniowych występują także (choć sporadycznie) pęknięcia powstałe w wyniku korozji naprężeniowej.
Na podstawie analizy uzyskanych w niniejszej pracy wyników badań można stwierdzić, że:
- Występowanie kruchych, grubych wydzieleń cementytu ledeburytycznego wpływa na „samoregenerację” powierzchni walca, silnie ograniczając lub nawet eliminując takie zjawiska, jak:
- tworzenie się białej warstwy,
- odkształcenie plastyczne warstwy wierzchniej,
- działanie smarujące grafitu.
- Podstawowymi drogami propagacji pęknięć zmęczeniowych są ciągłe wydzielenia cementytu ledeburytycznego obok granic ziarn pierwotnego austenitu.
- Złuszczaniu się powierzchni żeliwnych walców hutniczych sprzyja duży udział w ich mikrostrukturze cementytu ledeburytycznego wydzielonego w postaci pasm prostopadłych do powierzchni roboczej i tworzących ciągłą siatkę.
- Złuszczaniu się powierzchni żeliwnych walców hutniczych sprzyja duży udział w osnowie bainitu górnego mało odpornego na rozprzestrzenianie się pęknięć.
- Po osiągnięciu przez pęknięcie głębokości, na której występują w walcu podczas walcowania blachy największe naprężenia ścinające, zaczynają się one rozprzestrzeniać mechanizmem zmęczeniowym, równolegle do powierzchni roboczej walca.
- Bardzo wysoka twardość, dająca dużą odporność na ścieranie nie sprzyja „samoregeneracji” żeliwnych walców hutniczych.
- Intensywność ścierania się warstwy wierzchniej walca powinna być taka, aby pozwolić na usunięcie warstewki materiału, w której utworzyły się w wyniku przeginania walca mikropęknięcia.
- Problem złuszczania się fragmentów żeliwnych walców hutniczych można znacząco ograniczyć przez zmianę morfologii cementytu ledeburytycznego, np. na drodze obróbki cieplnej.

Summary

This work concerns the influence of the defects of the structure of mottled cast iron on the main exploitation problems of mill rolls made of such cast iron. The role of the microstructure in wear mechanism of rolls made of cast iron is described on the example of 6 worn rolls. The exploitation of 4 of investigated rolls was stopped before they reached so called “dead diameter” due to spalling of their surfaces.
The results of the research showed a significant role of ledeburitic cementite in “self-restoration” of the surface of the roll caused by spallation of large particle of ledeburitic cementite acting as abrasive material.
This mechanism of wear of investigated rolls causes a significant decrease of lubricating role of graphite. Precipitations of graphite being in contact with working surface of rolls do not lubricate them, but undergo more intense wear than surrounding alloy matrix.
Moreover, an interception of fatigue cracks by graphite precipitations can be noticed very seldom. In spite of cracking along precipitates of ledeburitic cementite, the cracks propagating along former austenite grains can also be noticed. Sporadically, the cracks caused by stress corrosion are revealed, too.
Basing on the results of this work the following conclusions can be drawn:
- Presence of brittle, coarse precipitates of ledeburitic cementite influences “self-restoration” of roll surface, what restricts or even eliminates the following phenomena:
- creation of a white layer,
- plastic deformation of the surface layer,
- lubricating performance of graphite.
- Base paths of fatigue cracks propagation are continuous precipitates of ledeburitic cementite existing near the grain boundaries of former austenite.
- Scaling of the surface of metallurgical rolls is favored by a great content of ledeburitic cementite in their structure, precipitated in a form of bands, perpendicular to the roll working surface and forming continuous net.
- Great volume fraction of higher bainite, not resistant to crack propagation favors scaling of the rolls surface.
- After the crack reaches the depth, on which the greatest shear stresses exist in the roll (for example during sheet rolling), these cracks start to propagate due to the fatigue mechanism, parallel to the working surface of roll.
- Very high hardness, giving great wear resistance, does not favor „self-restoration” of cast iron rolls.
- Intensity of wear of the surface of roll should allow removal of the surface layer, in which micro-cracks were formed due to bending of the roll.
- The problem of scaling of the areas of cast iron rolls can be significantly reduced by changing the morphology of ledeburitic cementite, what ca be achieved by properly designed heat treatment.
① Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, tel. (12) 617-26-30, fax (12) 617-31-90, e-mail: .
Tribo-07v38n2_p353.pdf (5.98 Mb)

Streszczenie

W artykule opisano badania efektywności smarowania smaru plastycznego litowego napełnionego kombinacją proszku PTFE i cyny. Badania tribologiczne prowadzono na aparacie czterokulowym, z zastosowaniem wytycznych normy PN-76/C-04147. Efektywność badanych kompozycji oceniano według trzech wielkości kryterialnych, tj. zużycia kulek d, granicznego obciążenia zużycia Goz, oraz obciążenia zespawania Fz.. Stwierdzono efekt synergistyczny proszku PTFE i cyny w kompozycjach zawierających po 6% wagowych tych napełniaczy. Przeprowadzono badania składu chemicznego warstw wierzchnich śladu zużycia kulek wykorzystując metodę mikroanalizy rentgenowskiej z dyspersją energii promieniowania. Wyniki tych analiz pozwoliły potwierdzić słuszność poglądu, że synergizm PTFE i cyny w smarze (w procesie tarcia mieszanego) zachodzi dzięki termicznemu rozpadowi PTFE i utworzeniu podczas reakcji produktów tego rozpadu z warstewką platerującą cyny nowych warstewek będących najprawdopodobniej kompleksami zawierającymi cynę, siarkę i fluor.

Summary

This paper describes experimental work on the frictional performance of a lithium grease lubricant filled with a combination of PTFE and tin powders. The testing was carried out in agreement with the prescriptions of the Polish standard PN-76/C-04147 using a four ball apparatus. The performance of the tested compositions was evaluated using three criteria: the ball wear d, the limiting wear load Goz and the seizure load Fz. The effect of synergy between powders of PTFE and tin in compositions with 6 wt% of these fillers was found.
As an example: the value of the limiting load Fg (Fig. 1, Table 1) when lubricating with a composition made of tin filler only is equal to 200 daN; when filling with PTFE only, it is equal to 315 daN, and when filling with a composition of PTFE and tin, it is equal to 550 daN. It is obvious that the algebraic sum of the limiting loads for greases with one filler (515 daN) is lesser than a value obtained when testing grease with the two fillers (550 daN). Examinations of the chemical compositions of the upper layer of the wear scars of the tested balls were carried out using an X-ray microanalysis method with dispersion of the radiation energy. The analysis of the chemical compositions for the balls working at a load of 500 daN and lubricated with a composition containing 6%PTFE+6%Sn and working at a load of 126 daN and lubricated with a composition made of 6%Sn only were performed. The results of these analyses confirmed the righteousness of a notion that the synergy of PTFE with tin in a lithium grease lubricant is possible as a result of the thermal decomposition of PTFE and consequent creation–during a reaction of the decomposition products with the platering layer of tin–of new layers, which are–to a high degree of probability–complexes with tin, sulphur, and fluorine.
① Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczny, Zakład Podstaw Konstrukcji Maszyn i Tribologii, ul. Łukasiewicza 7/9, 50-370 Wrocław, e-mail: stanisław.krawiec@pol.wroc.pl.
Tribo-07v38n2_p367.pdf (2.88 Mb)

Streszczenie

W pracy przedstawiono mechanizmy zużycia łopatek młyna wirnikowego. Ubytki w łopatkach powstają w dwóch obszarach. Obszar pierwszy, związany z uderzeniem cząstki i drugi, uwzględniający tarcie podczas ruchu po powierzchni łopatki. Oszacowano możliwości erozji na podstawie obliczonych naprężeń wywołanych energią uderzenia oraz siłą odśrodkową, Coriolisa i tarcia.

Summary

In the paper, the mechanisms of blade wear in a rotor mill were presented. Losses in the blades arise in two areas. The first area is related with the particle’s impact and the second one takes into account friction during particles’ movement on the blade’s surface. Erosion possibility was estimated basing on calculated stresses caused by impact energy, centrifugal force, Coriolis force and friction.
① Politechnika Białostocka, Wydział Mechaniczny, Katedra Mechaniki Stosowanej, ul. Wiejska 45 C, 15-351 Białystok, e- mail:
② Chemical Net Sp z o.o., ul. Okrzei 1A, 03-715 Warszawa, e-mail:
Tribo-07v38n2_p381.pdf (756.20 Kb)

Streszczenie

W pierwszej części artykułu omówiono zjawisko adhezji, jej wpływ na współczynnik tarcia oraz problemy i trudności pomiaru siły adhezji w procesach tarcia ślizgowego. Przedstawiono nową zasadę eksperymentalnego wyznaczania zarówno siły (współczynnika) tarcia oraz siły adhezji, przydatną szczególnie w badaniach tribologicznych. Zasada ta polega na wykonywaniu obydwu tych pomiarów podczas jednego, tego samego połączenia próbek. Omówiono budowę i działanie urządzenia do tych pomiarów oraz przedstawiono przykładowe wyniki badań.
W drugiej części artykułu przedstawiono wyniki badań tarcia i adhezji próbek stalowych z warstwą oleju na powierzchni. Otrzymane rezultaty obrazują jakościowe oraz liczbowe związki między siłą tarcia i siłą adhezji.

Summary

In the first part of this paper, a phenomenon of adhesion and its influence on the coefficient of friction together with problems and difficulties in the measurement of adhesion forces in the process of sliding friction were discussed. A new method of experimental determination of both the force of friction (the coefficient of friction) and the force of adhesion was presented. The method, which is especially useful in tribological investigations, consists in a simultaneous measurement of the two values of forces in a one coupling of specimens. The design and operations rule of an apparatus for these measurements was discussed. Exemplary results of testing were also included.
In the second part of the paper, the results of investigations of friction and adhesion in steel specimens were presented. The testing was carried out in agreement with the presented method for the following operational conditions: with a layer of liquid on the surface and on a dry surface. The results obtained illustrate, in a quantitative and qualitative way, a mutual relation between forces of friction and adhesion.
① Politechnika Wrocławska, Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn, Zakład Podstaw Konstrukcji Maszyn i Tribologii, ul. I. Łukasiewicza 7/9, 50-370 Wrocław, tel. (71) 320-29-24, e-mail:
Tribo-07v38n2_p391.pdf (209.22 Kb)

Streszczenie

W artykule przedstawiono wyniki badań wpływu mikrostruktury materiałów porowatych na bazie żelaza modyfikowanych dodaniem na etapie technologicznym ich wykonania siarki bądź ołowiu. Badania obejmują mikrostrukturę oraz właściwości tribologiczne, tj. opory ruchu, współczynnik tarcia oraz zużycie.

Summary

Paper presents researches of the influence of the by microstructure of porous materials on the base of the iron modified the addition of sulphur or lead. Researches hug microstructure and tribological properties that is the resistances of the movement, the coefficient of the friction and wear.
① Poszukiwania Naftowe „Diament”, ul. Naftowa 3, 65-705 Zielona Góra.
② Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Mechaniczny, ul. Podgórna 50, 65-245 Zielona Góra.
Tribo-07v38n2_p399.pdf (395.12 Kb)

Streszczenie

Dokładna znajomość własności materiałów konieczna jest do wykonania elementów maszyn o najlepszych charakterystykach eksploatacyjnych.
W referacie przedstawiono wyniki badań metalograficznych związanych z określeniem wpływu struktury materiału na charakterystyki tribologiczne stalowych węzłów ślizgowych. Próby powiązania tej własności z właściwościami tribologicznymi podjęto przez analogie istniejących związków pomiędzy twardością a własnościami mechanicznymi. Na podstawie analizy literatury stwierdzono, że wzrost twardości współpracujących powierzchni ślizgowych powoduje wzrost odporności na ich zużycie. Na podstawie badań ustalono, że ustawienie struktur według wzrastającej twardości, odpowiada zwiększającej się odporności na zużycie. Spośród struktur materiału, ułożonych według wzrostu odporności na zużycie, najlepszą okazała się struktura martenzytyczna o twardości 62 HRC.
Z uwagi na zauważoną liniową zależność zużycie – twardość materiału można stwierdzić, iż charakterystyki tribologiczne materiału można prognozować z tym samym skutkiem na podstawie twardości, co i struktury.
Takie podejście jest praktyczniejsze chociażby z uwagi na prostsze metody określenia twardości.

Summary

Exact knowledge on the materials’ characteristics is necessary to make machine elements of the best operational characteristics. In the paper the author present the results of metallographic research aimed at determination of the influence of the material’s structure on the tribological characteristics of the steel sliding pairs. Attempts at determinig the relation between this property and the tribological characteristics have been made by analogies of the existing relations between the hardness and the mechanical characteristics. On the basis of analysis of the literature it has been concluded that the increase of the hardness of the collaborating sliding surfaces results in the increased wear resistance of the surfaces. The results of the research made it possible to state that the order of the structures according to the increasing hardness is parallel to the increased wear resistance. Out of the material structures ordered according to the increasing wear resistance, the martensitic structure 62HRC has proven to be the best. Considering the linear interrelation between the wear resistance and hardness of the material, it can be stated that the tribological characteristics of materials can be determined equally precisely by the hardness and by the structure of the materials. This approach is more practical for several reasons, an example of which might be simpler methods of determining the hardness of the materials.
① Politechnika Wrocławska, Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn, Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław.
Tribo-07v38n2_p407.pdf (1.33 Mb)

Streszczenie

Powierzchniowa trwałość zmęczeniowa cechuje się ogromnym rozrzutem, który jest poważnym problemem dla użytkowników elementów pracujących w warunkach obciążeń kontaktowych. Rozrzut powierzchniowej trwałości zmęczeniowej elementów maszyn uzależniony jest od wielu czynników i to zarówno konstrukcyjnych, technologicznych, jak i eksploatacyjnych. W pracy przedstawiono efekty analizy zmian rozrzutu trwałości łożysk w latach 1954–1989 opartej na uciętym rozkładzie Weibull’a, zastosowanym do opracowania wyników badań skróconych z Ośrodka Badawczego Łożysk Tocznych w Brnie (Republika Czeska).
W konsekwencji nie stwierdzono, by wartość rozrzutu powierzchniowej trwałości zmęczeniowej w analizowanych 35 latach uległa zmniejszeniu. Nie odnotowano też istotnych różnic między rozrzutem trwałości różnych rodzajów łożysk tocznych.

Summary

Wide application of the roller bearings and technological progress put before the producer bigger and bigger requirements concern the functional quality and life of bearing worked in the different using conditions. The consequence of the imposed by producers procedure of bearing selection is, that 90% roller bearings have the bigger life than planned by designer. Such roller bearings selection result from the fact, that bearings exploited in the same conditions can have the life differed even forty-times. The decrease of this life spread will give the possibility the decrease of the overall dimensions of bearings or extend the time between overhauls. But the analysis of reason of the bearings life spread have to be basis on credible method of life research.
Two kind of surface fatigue life testing are conducted, namely full investigation and reduced test. In the full investigation all tested elements are working until appear pitting, thus for everyone the surface fatigue life is determined. The full test is the basic kind of investigations because makes possible the determination a reliability curve of tested elements from analyzed batch. In the case bearings it is assume, that batch size amount at least 20.
The basic aim of second kind of investigation (reduced test) is the check if it is true, that 90% from among bearings achieve the conventional life L10. For the realization of reduced test it is required, that number of stands is equal at least 20 because at the same time all elements are tested. If on 3 from among 20 bearing appear pitting, the investigation can be brakes because the work time of second bearing should be bigger than conventional life. Applied in Czech Republic testing standard provides for the possibility extension of test until damage fifth or tenth bearing. It makes possible the more precise estimation of conventional life.
The analysis of changes of life spread R value along with increase results number take into account to calculation seems that the necessary results number of reduced test permit on precise estimation amount to 8. In consequence analysis of investigation results it was stated that the production year and kind of bearings no influenced on life spread of roller bearings.
① Politechnika Poznańska, Instytut Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych, ul. Piotrowo 3, 60-965 Poznań.
Tribo-07v38n2_p415.pdf (711.40 Kb)

WPROWADZENIE

Istotny wpływ na niezawodną pracę maszyn i urządzeń technicznych mają węzły łożyskowe, a szczególnie łożyskowe węzły ślizgowe. W projektowaniu i wytwarzaniu tych elementów konstrukcyjnych wykorzystuje się dostępne metody umożliwiające zmniejszenie intensywności zużycia oraz zapewniających korzystne parametry pracy elementów węzła ciernego.
Szczegółowa analiza warunków pracy tych węzłów i badania modelowe dają podstawę do tworzenia nowych konstrukcji i technologii spełniających rosnące wymagania eksploatacyjne. W przypadku specyficznych warunków pracy węzłów ślizgowych (np. rozruchu, przeciążenia układu, zanieczyszczenia oleju produktami zużycia, zatrzymywania), koniecznym jest zastosowanie nowych metod obróbki powierzchniowej zapewniających korzystne warunki pracy przy występującym tarciu mieszanym [L. 1, 2].
W pracy łożyska ślizgowego, w warunkach tarcia mieszanego, istotne znaczenie mają warstwy powierzchniowe wytworzone na jego elementach i rodzaj czynnika smarnego. Eksploatacja i badania wykazują, że w tych warunkach tarcia zachodzą istotne korelacje między warstwami powierzchniowymi elementów węzła ciernego a czynnikiem smarnym tworzącym warstwy graniczne ograniczające niekorzystne warunki pracy. Na podstawie zaleceń eksploatacyjnych czopy łożysk ślizgowych powinny charakteryzować się: dużą odpornością na zużycie, odpornością na korozyjne oddziaływanie czynnika smarnego, niskim współczynnikiem tarcia [L. 1, 2, 3, 4].

Summary

This work presents the results of tribological stand tests of slide bearings with journals modified with CrN and TiN coatings and journals with a TiN-steel 46Cr2 and CrN-steel 46Cr2 “ring” structure. The “ring’ structure features materials with different tribological properties in the form of rings on the journal slide surface. Such a structure is obtained when covering the 46Cr2 steel journal base with a discrete layer of TiN or CrN, using the PVD method. The stand tests of frictional couplings have been performed for the frictional kinematic coupling journal with modified surface layer and AlSn20 alloy bearing liner slice. During the tests the tribological couplings were lubricated with Castrol magnatec engine oil and Lotos syntetic engine oil. The tests were performed on a T-05 tribological tester. The test results demonstrated the tribological advantageous using the “ring” structure in the frictional couplings.
In the combined friction environment it is important to determine the commissioning moment as it defines the frictional resistance occurring during the slide coupling journal movement initiation. The obtained frictional force values are unique for each tested kinematic journal–bearing liner coupling, however general relations between the assessed values can not be determined. The recorded frictional force values demonstrated its increase together with the frictional coupling load increase. The lowest frictional forces are characteristic for kinematic couplings with CrN surface layer journals. In couplings with journals with TiN surface layers the greatest frictional forces have been recorded.
The next tested the kinematics pair during steady-state conditions: constant rotational speed journal n = 100 r.p.m., and change unit pressure p = 10–20 MPa. In this condition were recorded friction force and temperature of contact area. The pairs with surface layer TiN had lower friction forces during lubricated Lotos oil. And coatings CrN had lower friction forces lubricated Castrol oil. The temperatures in area of friction do not show great differences between Lotos and Castrol oil. But show important impact modification of surface layer. The tribological pair with homogeneous surface layers had the lowest temperature in friction area.
The wear of material bearing alloy permits to ascertain, that used "ring” structure surface layers made important changes in process of friction. Important decrease wear of material bearing alloy observed for pair with coating CrN. Wear of bearing alloy in this kinematics systems were about twice smaller for "ring” structure surface layers than homogeneous surface layers CrN. Also for journal with layers from TiN – steel observed oneself diminution of wear about 10–20%, during lubricated Lotos oil. In friction pairs lubricate Castrol oil observed smaller differences in values of wear bearing metal in function formed layers of journal.
The researches showed that friction force, temperature of contact area and wear depended on load condition and structure of kinematics pair journal and bearing. On base of experiences one ascertained influence formed superficial layers journal on wear of bearing alloy. Cooperation CrN coatings and nitriding surface layer of journal characterized least wears bearing alloys. Instead greatest wear registered for pairs with layer TiN of journal. The researches showed profitable influence of Castrol GTX magnatec motor oil in relation to Lotus syntetic oil on decrease of wear of bearing alloy.
① Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Techniki, ul. Rejtana 16a, 35-959 Rzeszów, tel. (17) 872-11-86, e-mail:
Tribo-07v38n2_p425.pdf (114.46 Kb)

Streszczenie

Wyznaczono charakterystyki tribologiczne ekologicznego dodatku smarnego pochodzenia roślinnego (zmodyfikowane chemicznie, nienasycone wyższe kwasy tłuszczowe) w poli-α-olefinowym oleju bazowym. Testy tarciowe przeprowadzono za pomocą aparatu tribologicznego z węzłem tarcia typu rolka-klocek w liniowym styku skoncentrowanym. Wprowadzenie badanego dodatku w ilości 2,5% m/m do oleju PAO powoduje ponaddwukrotny spadek zużycia objętościowego klocka w odniesieniu do wyjściowego testu z udziałem oleju bazowego. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, iż zastosowany dodatek smarny jest przyjaznym środowisku produktem, który może znaleźć zastosowanie w różnych warunkach eksploatacji.

Summary

It has been investigated tribological characteristics of vegetable-originated additive (chemically modified unsaturated higher fatty acids) in poly-α-olefine base oil. Rubbing tests were performed using block-on-ring wear tester in concentrated linear contact. Introduction of the additive (2,5% by weight) to PAO has caused decrease of the block volumetric wear in comparison to pure base oil (more than two-time decrease). It has been shown that used additive is environmentally acceptable product which can be used under different working conditions.
① Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, 26-600 Radom, ul. Pułaskiego 6/10, e-mail: ,
Tribo-07v38n2_p435.pdf (592.66 Kb)

Streszczenie

W pracy podjęto próbę określenia reguł komponowania ekologicznych olejów smarowych z przeznaczeniem do smarowania węzłów tarcia, w których elementy trące są pokryte niskotarciowymi twardymi powłokami typu WC/C. Ekologiczność oleju uzyskuje się poprzez użycie do ich komponowania syntetycznych baz olejowych oraz minimalnych ilości klasycznych dodatków smarnych. Stwierdzono, że w oparciu o poli(α)olefinową bazę można skomponować olej zawierający jedynie około 0,5% dodatków EP, który zwiększa odporność węzła pokrytego powłokami WC/C na zużycie, zacieranie i, co najważniejsze, powierzchniową trwałość zmęczeniową (pitting). Efektywność przeciwzużyciową takich kompozycji można poprawić o dodatkowe kilka procent poprzez wprowadzenie do nich produktów naturalnych (pochodnych olejów roślinnych), posiadających w strukturze aktywne grupy funkcyjne: karboksylową, estrową, hydroksylową itp.

Summary

The authors attempt to determine the composition rules of ecological lubricants designed for friction couples covered by WC/C low-friction coating. The ecological lubricants can be obtained by the use of synthetic base oils and low quantity of classic lubricating additives to their composition. It has been stated that with the use of poly(α)olefine base oil can be composed oil containing c.a. 0,5% of EP additives. This oil improves wear-, seizure- and (what is very important) pitting (fatigue life)-resistance. The antiwear action of such lubricating oils can be improved by few percents when we add to them natural products (derivatives of vegetable oils), which include carboxyl, ester, hydroxyl functional group in the compound structure.
① Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, 26-600 Radom, ul. Pułaskiego 6/10, tel. (48) 364-39-03.
② Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, 26-600 Radom, ul. Pułaskiego 6/10, tel. (48) 364-39-03
Politechnika Radomska, Wydział Mechaniczny, ul. Krasickiego 54, 26-600 Radom.
Tribo-07v38n2_p445.pdf (371.09 Kb)

Streszczenie

W artykule omówiono cechy technologicznej warstwy wierzchniej. Przeanalizowano wpływ przyjętej technologii obróbki na cechy tribologiczne obrabianych powierzchni oraz na intensywność procesu zużywania.
Przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych dotyczących tego zagadnienia, które potwierdziły istotność badanych czynników na transformację warstwy wierzchniej.

Summary

The features of technological surface layer in article were have talked over. The received technology of processing was analysed in aspect of the influence of the tribologic properties the machined surfaces as well as on intensity of wear process. The results of experimental investigations were introduced. They confirmed significance studied factors on transformation of surface layer.
① Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, Wydział Mechaniczny, ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-796 Bydgoszcz.
Tribo-07v38n2_p459.pdf (1.84 Mb)

Dalej: Uzupełnienie o: Maciej MATUSZEWSKI et. al.